Zaminlik öhdəliyi nədir və necə tənzimlənir? - Vəkil açıqladı

Zaminlik öhdəliyi nədir və necə tənzimlənir? - Vəkil açıqladı
SOSİAL
15:12 23.07.2019
4009
Son bir neçə ildə bank və bank olmayan kredit təşkilatlarının problemli kreditlərinin həcminin artması, bu məsələ ilə bağlı məhkəməyə edilən müraciətlərin sayında xeyli artıma səbəb olub.

Bank və bank olmayan kredit təşkilatlarının borc öhdəliklərini yerinə yetirməməsi ilə bağlı məhkəmələrə müraciəti zamanı qanunvericiliyə uyğun olaraq əsas borclu ilə yanaşı zaminlərin də cavabdeh qismində məhkəməyə göndərilməsi bəzi hallarda zaminlərin haqsız narazılığına səbəb olur. Buna səbəb isə zaminlik müqaviləsi imzalanarkən zamin duran şəxslərin qanun qarşısında öz öhdəliklərin tam dərk etməməsidir.

Bu günə qədər Azərbaycanda 1 milyondan artıq şəxs zaminlik müqaviləsinə imza atıb, lakin hər kəs bu sahədə hüququnu və məsuliyyətini bilirmi?!

Məsələni Azərbaycan Respublikası Vəkillər kollegiyasının üzvü vəkil Roman Qaraşov  müzakirə edib.
 
Vəkil bildirib ki, zaminlik müqaviləsinə görə zamin duran şəxs elə bir növ borcludur: "Bir çox hallarda zaminlik müqaviləsi imzalanarkən, zamin duran şəxslər qanun qarşısında öz öhdəliklərini tam dərk etmirlər. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 470-ci maddəsində zaminliyin birbaşa anlayışı verilib. Zaminlik müqaviləsi üzrə zamin başqa şəxsin kreditoru qarşısında həmin şəxsin öz öhdəliyini tamamilə və ya hissə-hissə icra etməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürür. Zaminlik müqaviləsi gələcəkdə yarana biləcək öhdəliyin təmin edilməsi üçün də bağlana bilər. Zaminlik müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır. Yazılı formaya riayət olunmaması müqavilənin etibarsızlığına səbəb ola bilir.

Zaminin məsuliyyətinə gəldikdə isə qanunvericilikdə açıq şəkildə göstərilib ki, borclu zaminliklə təmin edilmiş öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra etmədikdə, əgər bu məcəllədə və ya zaminlik müqaviləsində, zaminin subsidiar məsuliyyəti nəzərdə tutulmayıbsa, zamin və borclu kreditor qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. 

Bundan əlavə MM-nin 472.2 maddəsində göstərilib ki, əgər zaminlik müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, faizlərin, borc tutulması üzrə məhkəmə xərclərinin və borclunun öhdəliyi icra etməməsi və ya lazımınca icra etməməsi nəticəsində kreditora dəyən digər zərərin əvəzinin ödənilməsi də daxil olmaqla, zamin kreditor qarşısında borclu ilə eyni həcmdə məsuliyyət daşıyır".

Roman Qaraşov bu hallar baş verdiyi zaman zaminliyə xitam verildiyini bildirib: "Zaminliyin təmin etdiyi öhdəliyə xitam verildikdə, habelə zaminin razılığı olmadan həmin öhdəlik dəyişdirildikdə və bu dəyişdirilmə onun məsuliyyətinin artmasına və ya onun üçün digər əlverişsiz nəticələrə səbəb olduqda zaminliyə xitam verilir. Zaminliyə xitam verilməsi ilə bağlı digər hal isə kreditorla razılaşma olmadığı zaman baş verə bilər. Yəni əgər zamin, yeni borclu üçün cavabdeh olmaq barəsində kreditora razılıq verməyibsə, zaminliklə təmin edilmiş öhdəlik üzrə borc başqa şəxsə keçirilir. Bu zaman isə həmin şəxsin zaminliyinə xitam verilir.

Zaminlik halına start verilməsi zaminlik müqaviləsində göstərilmiş onun verilmə müddəti qurtardığı zaman da verilə bilər. Belə müddət təyin edilmədikdə zaminliyə onun təmin etdiyi öhdəliyin icrası vaxtının çatdığı gündən bir il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir. 

Əsas öhdəliyin icrası müddəti göstərilmədikdə və müəyyənləşdirilə bilmədikdə və ya tələbetmə məqamı ilə müəyyənləşdirilə bildikdə zaminliyə zaminlik müqaviləsinin bağlandığı gündən iki il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir. Beləliklə, zaminlik müqaviləsinə imza atmaqla adətən birgə borclu qismində çıxış edirsiniz və borclu ödənişləri vaxtında etməzsə, siz ödəməli olursunuz. Bu ödənişlərə həm əsas borc, həm faiz borcu, həm də gecikdirilmiş günlərə görə dəbbə pulu daxildir".

Vəkilin sözlərinə görə, əgər zaminlik müqaviləsi yazılı şəkildə bağlanmayıbsa, əsas müqavilə üzrə borclu dəyişibsə, yaxud, müqavilənin müddəti uzadılıbsa təbii ki, bu halda borc məbləği faizlərlə əlaqədar artmış olur, o cümlədən müqavilə müddətinin bitməsindən 1 il keçibsə və bank sizə qarşı məhkəmədə tələb irəli sürməyibsə, siz zaminlikdən çıxmış sayılırsız. Buna görə sizdən hər hansı ödənişlərin edilməsini tələb etmək qanunsuzdur: "Sadalanan hallar baş verərsə, məhkəməyə müraciət edərək həmin borc öhdəliklərinə görə heç bir məsuliyyət daşımadığınızı sübut edə bilərsiz".

Sonda qeyd etmək istərdik ki, zamin duran şəxs hər an böyük risk daşıcısıdır. Bu səbəbdən mümkün qədər hər hansı şəxsə zamin durmaqdan çəkinin, bu lüzumsuz məhkəmə çəkişmələrinə, maddi və mənəvi zərər çəkmənizə səbəb ola bilər.


OXŞAR XƏBƏRLƏR
ƏN SON XƏBƏRLƏR
Ərdoğan: Xankəndinin Qafqazın yeni inkişaf və barış mərkəzi olacağına inanıram
14:45 04.07.2025
Ərdoğan: Xankəndinin Qafqazın yeni inkişaf və barış mərkəzi olacağına inanıram
Liderlərin Xankəndi görüşü dünyaya hansı mesajı verdi? - Deputat AÇIQLADI
14:44 04.07.2025
Liderlərin Xankəndi görüşü dünyaya hansı mesajı verdi? - Deputat AÇIQLADI
Məhkəmədə Kəlbəcərin işğalına dair şok faktlar açıqlandı
14:41 04.07.2025
Məhkəmədə Kəlbəcərin işğalına dair şok faktlar açıqlandı
Media subyektləri bu halda reyestrdən çıxarılacaq
14:30 04.07.2025
Media subyektləri bu halda reyestrdən çıxarılacaq
Şəxsiyət vəsiqələrimiz dəyişir - Milli Məclisdə I oxunuşdan keçdi
14:26 04.07.2025
Şəxsiyət vəsiqələrimiz dəyişir - Milli Məclisdə I oxunuşdan keçdi
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı açıqlanıb
14:18 04.07.2025
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı açıqlanıb
Pezeşkian: ECO sammiti İrana qarşı son hücumların pislənilməsi üçün fürsətdir
14:05 04.07.2025
Pezeşkian: ECO sammiti İrana qarşı son hücumların pislənilməsi üçün fürsətdir
İlham Əliyev: Ermənistan işğal dövründə Azərbaycana 150 milyard dollar ziyan vurub"
14:00 04.07.2025
İlham Əliyev: Ermənistan işğal dövründə Azərbaycana 150 milyard dollar ziyan vurub"
Şavkat Mirziyoyev Prezident İlham Əliyevin İƏT-in 17-ci Zirvə görüşünün sədri seçilməsini təklif edib
13:56 04.07.2025
Şavkat Mirziyoyev Prezident İlham Əliyevin İƏT-in 17-ci Zirvə görüşünün sədri seçilməsini təklif edib
“Ermənistan və havadarları nəticədə peşman olublar”
13:52 04.07.2025
“Ermənistan və havadarları nəticədə peşman olublar”
Şuşa İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının turizm paytaxtı seçilib
13:50 04.07.2025
Şuşa İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının turizm paytaxtı seçilib
Özbəkistan Prezidenti: Bölgənin sülh məkanına çevrilməsindən çox şadam
13:46 04.07.2025
Özbəkistan Prezidenti: Bölgənin sülh məkanına çevrilməsindən çox şadam
Prezident: Azərbaycan ECO-nun işində həmişə fəal iştirak edib
13:43 04.07.2025
Prezident: Azərbaycan ECO-nun işində həmişə fəal iştirak edib
"Zirvə görüşünün Xankəndidə təşkil edilməsinin xüsusi mənası var"
13:35 04.07.2025
"Zirvə görüşünün Xankəndidə təşkil edilməsinin xüsusi mənası var"
Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir - CANLI YAYIM
13:30 04.07.2025
Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir - CANLI YAYIM
Nəsimi rayonunda açıq ərazidə yanğın başlayıb
13:25 04.07.2025
Nəsimi rayonunda açıq ərazidə yanğın başlayıb