Rusiya ötən həftə daha əvvəl üç dəfə uzadılan Qara Dəniz Taxıl Dəhlizi Sazişini dayandırdığını açıqlamışdı.
AZXEBER.COM xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, Ukrayna isə taxılın dünya bazarlarına çıxarılması üçün artıq 3 alternativ müəyyən edib.
Ukraynanın ən böyük kənd təsərrüfatı məsləhət firması olan və ölkədəki ən mühüm taxıl müqavilələrini icra edən UkrAgroConsult-un verdiyi açıqlamada Rusiyanın "Fars xətti” adlı marşrutu özünə alternativ plan olaraq təyin etdiyi iddia edilib. Açıqlamada bu planın ötən ildən Rusiya Dövlət Məclisi Dumasında müzakirə olunduğu və İranın da planla yaxından maraqlandığı bildirilib.
Plana uyğun olaraq, 2022-ci ilin sentyabr ayında Rusiyanın Ulyanovks bölgəsindəki Volqa çayı üzərindəki limanlardan İranın Ənzəli limanına və enerji paytaxtı hesab edilən Qəzvin bölgəsinin terminallarına çatan marşrut İranda fəaliyyətə başlayıb. Beləliklə, Rusiyanın həm öz coğrafiyasında, həm də Ukraynada tutduğu rayonlardan əldə etdiyi taxılın dünyaya çatdırılması üçün ilk marşrut yaradılıb. Əldə edilən məlumata görə, 2022-ci ilin dekabr ayında Volqa-Ənzəli-Qəzvin çayı ticarət yolunun "birbaşa kommersiya məhsulu marşrutu” kimi müəyyən edilməsi üçün İran və Rusiya arasında "Rusiyada işgüzar mühit” beynəlxalq formasında memorandum imzalanıb. Memorandum çərçivəsində marşrut boyu bütün limanların "azad ticarət limanları” kimi müəyyən edilməsi də qərara alınıb.
"UkrAgroConsult” şirkətinin məlumatına görə, Hindistanın qərbindəki limanlardan İranın cənubundakı limanlara, oradan isə dəmir yolu ilə Xəzər dənizinə və Rusiyaya gedən ticarət yolu Rusiyanın alternativ taxıl marşrutuna daxil edilib. İranın yeni marşrutu tam dəstəklədiyi bildirilsə də, ölkənin yarı-rəsmi xəbər agentliyi Mehr-də ötən ayın əvvəlində dərc olunan xəbərdə "Rusiya rəsmisi: İran taxıl keçid xətti olacaq” açıqlamasının olması diqqət çəkir. Nəşrin xəbərində Rusiya Dövlət Assambleyasının Kənd Təsərrüfatı Komitəsinin rəhbəri Vladimir Kaşin bildirib ki, iki ölkə taxıl da daxil olmaqla bütün ixrac məhsullarının ticarət həcmini genişləndirmək üçün lazımi planlarda tərəfdaşlıq qurub. Rusiya mənbələrindən əldə edilən məlumata görə, yeni marşrutun kommersiya həcmini iki dəfə artırmaq üçün mart ayından işlər aparılır.
Beləliklə, yuxarıda qeyd olunan taxıl dəhlizi haradan uzanır? Tamamilə Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi (INSTC) kimi tanınan ticarət marşrutu 7200 km uzunluğundadır və Sankt-Peterburqdan keçir. Bu, həm çay, həm də dəmir yolu ilə Sankt-Peterburq şəhərindən ölkənin ən böyük liman şəhəri olan, İranda, sonra isə Hindistanın qərbində yerləşən Mumbaya qədər uzanan ticarət marşrutudur. Marşrutun qərb və şərqdə iki qolu var. Hər iki yol cənubda İranın Xəzər dənizindəki ən böyük şəhəri və ticarət paytaxtı olan Rəştdə birləşir. Buraya gələn ticarət malları İranın cənubundakı Fars körfəzinin böyük ticarət liman şəhəri Bəndər Abbasa və bu nöqtədən dəniz nəqliyyatı ilə Hindistanın Mumbay limanlarına daşınır. Həm İranın Xəzər dənizindəki limanlarından, həm də Hindistandan dünya bazarına kommersiya məhsulları, xüsusilə də taxıl göndərilir. Əsas marşrut daxilində qərbdəki ticarət yolu Azərbaycandan, şərqdəki ticarət yolu isə Qazaxıstan və Türkmənistandan keçir. Rusiya taxılı daha çox Xəzər dənizi vasitəsilə İrana daşınır.
Qeyd edək ki, INSTC-nin kommersiya məhsullarının daşınma həcminin 2030-cu ilə qədər iki dəfə artaraq 32 milyon tona çatacağı gözlənilir. 2017-ci ildə sınaq məqsədilə istifadə edilən INSTC-də ilk iri həcmli taxıl daşınması 2022-ci il iyulun 7-də başa çatıb. Beynəlxalq ticarət daşıma məlumatlarına görə, bu marşrutla Süveyş kanalı ilə müqayisədə 30 faiz ucuz və 40 faiz daha sürətli taxılın dünyaya çatdırılması mümkündür.
Mikayıl
