Zaminlik öhdəliyi nədir və necə tənzimlənir? - Vəkil açıqladı

Zaminlik öhdəliyi nədir və necə tənzimlənir? - Vəkil açıqladı
SOSİAL
15:12 23.07.2019
4097
Son bir neçə ildə bank və bank olmayan kredit təşkilatlarının problemli kreditlərinin həcminin artması, bu məsələ ilə bağlı məhkəməyə edilən müraciətlərin sayında xeyli artıma səbəb olub.

Bank və bank olmayan kredit təşkilatlarının borc öhdəliklərini yerinə yetirməməsi ilə bağlı məhkəmələrə müraciəti zamanı qanunvericiliyə uyğun olaraq əsas borclu ilə yanaşı zaminlərin də cavabdeh qismində məhkəməyə göndərilməsi bəzi hallarda zaminlərin haqsız narazılığına səbəb olur. Buna səbəb isə zaminlik müqaviləsi imzalanarkən zamin duran şəxslərin qanun qarşısında öz öhdəliklərin tam dərk etməməsidir.

Bu günə qədər Azərbaycanda 1 milyondan artıq şəxs zaminlik müqaviləsinə imza atıb, lakin hər kəs bu sahədə hüququnu və məsuliyyətini bilirmi?!

Məsələni Azərbaycan Respublikası Vəkillər kollegiyasının üzvü vəkil Roman Qaraşov  müzakirə edib.
 
Vəkil bildirib ki, zaminlik müqaviləsinə görə zamin duran şəxs elə bir növ borcludur: "Bir çox hallarda zaminlik müqaviləsi imzalanarkən, zamin duran şəxslər qanun qarşısında öz öhdəliklərini tam dərk etmirlər. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 470-ci maddəsində zaminliyin birbaşa anlayışı verilib. Zaminlik müqaviləsi üzrə zamin başqa şəxsin kreditoru qarşısında həmin şəxsin öz öhdəliyini tamamilə və ya hissə-hissə icra etməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürür. Zaminlik müqaviləsi gələcəkdə yarana biləcək öhdəliyin təmin edilməsi üçün də bağlana bilər. Zaminlik müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır. Yazılı formaya riayət olunmaması müqavilənin etibarsızlığına səbəb ola bilir.

Zaminin məsuliyyətinə gəldikdə isə qanunvericilikdə açıq şəkildə göstərilib ki, borclu zaminliklə təmin edilmiş öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra etmədikdə, əgər bu məcəllədə və ya zaminlik müqaviləsində, zaminin subsidiar məsuliyyəti nəzərdə tutulmayıbsa, zamin və borclu kreditor qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. 

Bundan əlavə MM-nin 472.2 maddəsində göstərilib ki, əgər zaminlik müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, faizlərin, borc tutulması üzrə məhkəmə xərclərinin və borclunun öhdəliyi icra etməməsi və ya lazımınca icra etməməsi nəticəsində kreditora dəyən digər zərərin əvəzinin ödənilməsi də daxil olmaqla, zamin kreditor qarşısında borclu ilə eyni həcmdə məsuliyyət daşıyır".

Roman Qaraşov bu hallar baş verdiyi zaman zaminliyə xitam verildiyini bildirib: "Zaminliyin təmin etdiyi öhdəliyə xitam verildikdə, habelə zaminin razılığı olmadan həmin öhdəlik dəyişdirildikdə və bu dəyişdirilmə onun məsuliyyətinin artmasına və ya onun üçün digər əlverişsiz nəticələrə səbəb olduqda zaminliyə xitam verilir. Zaminliyə xitam verilməsi ilə bağlı digər hal isə kreditorla razılaşma olmadığı zaman baş verə bilər. Yəni əgər zamin, yeni borclu üçün cavabdeh olmaq barəsində kreditora razılıq verməyibsə, zaminliklə təmin edilmiş öhdəlik üzrə borc başqa şəxsə keçirilir. Bu zaman isə həmin şəxsin zaminliyinə xitam verilir.

Zaminlik halına start verilməsi zaminlik müqaviləsində göstərilmiş onun verilmə müddəti qurtardığı zaman da verilə bilər. Belə müddət təyin edilmədikdə zaminliyə onun təmin etdiyi öhdəliyin icrası vaxtının çatdığı gündən bir il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir. 

Əsas öhdəliyin icrası müddəti göstərilmədikdə və müəyyənləşdirilə bilmədikdə və ya tələbetmə məqamı ilə müəyyənləşdirilə bildikdə zaminliyə zaminlik müqaviləsinin bağlandığı gündən iki il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir. Beləliklə, zaminlik müqaviləsinə imza atmaqla adətən birgə borclu qismində çıxış edirsiniz və borclu ödənişləri vaxtında etməzsə, siz ödəməli olursunuz. Bu ödənişlərə həm əsas borc, həm faiz borcu, həm də gecikdirilmiş günlərə görə dəbbə pulu daxildir".

Vəkilin sözlərinə görə, əgər zaminlik müqaviləsi yazılı şəkildə bağlanmayıbsa, əsas müqavilə üzrə borclu dəyişibsə, yaxud, müqavilənin müddəti uzadılıbsa təbii ki, bu halda borc məbləği faizlərlə əlaqədar artmış olur, o cümlədən müqavilə müddətinin bitməsindən 1 il keçibsə və bank sizə qarşı məhkəmədə tələb irəli sürməyibsə, siz zaminlikdən çıxmış sayılırsız. Buna görə sizdən hər hansı ödənişlərin edilməsini tələb etmək qanunsuzdur: "Sadalanan hallar baş verərsə, məhkəməyə müraciət edərək həmin borc öhdəliklərinə görə heç bir məsuliyyət daşımadığınızı sübut edə bilərsiz".

Sonda qeyd etmək istərdik ki, zamin duran şəxs hər an böyük risk daşıcısıdır. Bu səbəbdən mümkün qədər hər hansı şəxsə zamin durmaqdan çəkinin, bu lüzumsuz məhkəmə çəkişmələrinə, maddi və mənəvi zərər çəkmənizə səbəb ola bilər.


OXŞAR XƏBƏRLƏR
ƏN SON XƏBƏRLƏR
Fidan: Türkiyə Qəzza məsələsinin həlli üçün beynəlxalq səviyyədə səy göstərib
03:44 10.10.2025
Fidan: Türkiyə Qəzza məsələsinin həlli üçün beynəlxalq səviyyədə səy göstərib
Tbilisidə iğtişaşlarla bağlı saxlanılanların sayı 44-ə çatıb
01:36 10.10.2025
Tbilisidə iğtişaşlarla bağlı saxlanılanların sayı 44-ə çatıb
Tolik aeroportdakı taksilərin bahalığından ŞİKAYƏTLƏNDİ - VİDEO
00:45 10.10.2025
Tolik aeroportdakı taksilərin bahalığından ŞİKAYƏTLƏNDİ - VİDEO
"Bizi Fransaya qarşı çox önəmli və gərgin oyun gözləyir" - Ayxan Abbasov
00:04 10.10.2025
"Bizi Fransaya qarşı çox önəmli və gərgin oyun gözləyir" - Ayxan Abbasov
Gəncədə itkin düşən məktəbli tapılıb
23:47 09.10.2025
Gəncədə itkin düşən məktəbli tapılıb
Almaniyada NATO bazası üzərində naməlum dron görünüb
23:44 09.10.2025
Almaniyada NATO bazası üzərində naməlum dron görünüb
Ağdaşda kişi və qadın sirkə içdi - Biri öldü
23:35 09.10.2025
Ağdaşda kişi və qadın sirkə içdi - Biri öldü
Kabildə iki yerdə güclü partlayış və atışma səsləri eşidilib
23:29 09.10.2025
Kabildə iki yerdə güclü partlayış və atışma səsləri eşidilib
Arzu Əliyeva və Alyona Əliyeva sosial qayğıya ehtiyacı olan uşaqların əyləncəsini təşkil ediblər
23:13 09.10.2025
Arzu Əliyeva və Alyona Əliyeva sosial qayğıya ehtiyacı olan uşaqların əyləncəsini təşkil ediblər
HƏMAS davamlı atəşkəsin başladığını elan edib
22:57 09.10.2025
HƏMAS davamlı atəşkəsin başladığını elan edib
"Əminəm ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin də həlli reallaşacaq" - Tramp
22:40 09.10.2025
"Əminəm ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin də həlli reallaşacaq" - Tramp
Bərdə rayonu üzrə təhsil sektoruna yeni müdir təyin edilib
22:28 09.10.2025
Bərdə rayonu üzrə təhsil sektoruna yeni müdir təyin edilib
Kobaxidze Qəzza zolağında əldə olunan atəşkəs razılaşmasını alqışlayıb
22:15 09.10.2025
Kobaxidze Qəzza zolağında əldə olunan atəşkəs razılaşmasını alqışlayıb
Tramp: İsraillə HƏMAS arasında sülh planının imzalanması Misirdə keçiriləcək
21:55 09.10.2025
Tramp: İsraillə HƏMAS arasında sülh planının imzalanması Misirdə keçiriləcək
“Qızların işıqlı gələcəyi naminə maarifləndirmə” layihəsi uğurla yekunlaşdı - FOTOLAR
21:48 09.10.2025
“Qızların işıqlı gələcəyi naminə maarifləndirmə” layihəsi uğurla yekunlaşdı - FOTOLAR
Qəzzaya yardım aparan gəmidə iki Azərbaycan vətəndaşı olub - RƏSMİ
21:46 09.10.2025
Qəzzaya yardım aparan gəmidə iki Azərbaycan vətəndaşı olub - RƏSMİ