AZXEBER.COM-un "Uğurlu Qadın" rubrikasının qonağı "Söz" ədəbi layihəsinin rəhbəri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, tanınmış şairə Nigar Həsənzadədir.
- Nigar Həsənzadə özünü uğurlu qadın hesab edir?
- Fərqli cavab verərdim. Mən özümü xoşbəxt insan sayıram.
- Xoşbəxt insan olmaq üçün nələrdən keçmisiniz?
- Uğur nisbi bir anlayışdır. Heç vaxt fəaliyyətimi və yaradıcılığımı bu böyük sözlə məhdudlaşdırmamışam. Mənə elə gəlir ki, uğurumuzu yalnız insanlar mühakimə edə bilər. Və insanın qələbəsi ətrafda baş verən hərəkətlərdən asılı olmayaraq özündən məmnuniyyəti və rahatlığıdır. Bir insanın özünə qarşı etibarsızlığına və qorxularına qalib gəlməsi, bəlkə də edə biləcəyi ən böyük qəhrəmanlıqdır. Özünüz olmaq, vicdanınıza və Allaha xəyanət etməmək - bu mənim üçün xoşbəxtlikdir. Uca Yaradana şükürlər olsun ki, bu günə qədər cəsarətlə güzgüyə baxa bilirəm. Düzünü deyim ki, orada gördüklərimi də bəyənirəm.
- Bildiyimiz kimi, bir neçə il Londonda yaşamısınız. Vətəndən kənarda olanda şeir yazmaq asanddır, yoxsa vətənda olanda?
- Şeir bizim vücudumuzun harda və niyə olduğunu soruşmur. Sərhədlər ilham pərisinə təsir edə bilərmi? Bəzi müəlliflər evlərində, başqaları isə hərəkət edərkən ilhamlanırlar. Ancaq bu proses, fikrimcə, şairin vətəndə və ya xaricdə olması ilə əlaqəli deyil, yaşanan duyğu və təəssüratlarla əlaqəlidir.
- İngiltərənin ən yaxşı xarici şairlərinin ilk 10-luğunda yer almısız. Bu haqda danışaq...
- Bu mənim üçün böyük şərəfdir. Bir gün telefona zəng gəldi və mənə bildirdilər ki, 2019-cu ildə İngiltərədə yaşayan 10 ən yaxşı xarici şair arasında seçilmişəm. Bu layihəni Böyük Britaniya Kitabxanası elan etmişdi. Səsyazma üçün Britaniya Kitabxanasına dəvət aldım. Qaliblərin şeirləri İngilis Kitabxanasının arxivləri üçün şairlərin oxunuşlarında qeyd edildi. Çox xoşdur ki gələcək nəsillər istəyən zaman bizi dinləyə biləcəklər.
- Sizi tam olaraq ifadə edən şeiriniz var?
Bütün şeirlərim mənim atomlarım və molekullarımdır.
- Deyirlər ki, adətən şeir yazmaq üçün ayrılıqlar yaşamaq lazımdır. Bəs sizdə necədir?
- Əsl şeir yazmaq üçün şair olmaq lazımdır. Ayrılıqlar, sevgilər şair üçün yalnız bir fürsət və motivasiyadır.
- Müasir dövrün gənc şairlərindən kimləri oxuyursuz?
- Gənclər arasında maraqlı müəlliflər var, əlbəttə ki, hamı ilə tanış deyiləm. Azərbaycan dilində yazan şairlər arasında Shahriyar Del Gerani, Mehman və Firdovsi Rəsulov qardaşlarını, Günel Şamil qızı kimi şəxsləri qeyd etmək istərdim. Bu şairlər həm də SÖZ layihəsinin iştirakçılarıdır.
- Gənclər adətən məşhur olmaq üçün tanınmışları təhqir etmək yolunu seçir. Bu haqda nə deyə bilərsiniz?
- Məncə, bütün gənc müəllifləri ümumiləşdirmək düzgün deyil. Onların hər birinin yolu ayrıdır. Bəhs etdiyiniz şey yalnız özünə güvənməyən və istedadları sayəsində özünü təsdiq edə bilməyənlər üçün uyğun ola bilər. Sağlam tənqid normaldır və burada tənqidçinin yaşının əhəmiyyəti yoxdur. Ancaq təhqir yolverilməzdir və mən bunu qəbul etmirəm.
- Niyə şeirlərinizi rusca yazırsız?
- Mən Sovet İttifaqı dövründə anadan olmuşam. Cəmiyyətin müəyyən təbəqələri övladlarını yaxşı təhsil alması üçün rus məktəblərinə göndərməyi üstün tuturdular. Rus dilində məktəb oxumuşam, və rus dilində institutu rus dili və ədəbiyyatı filologiyası ixtisası ilə bitirmişəm. Mən dil seçmədim, bunu ailə və cəmiyyət müəyyənləşdirdi. Başqa vaxt doğulsaydım hər şey başqa cür olardı. İnsan öz ana dilini bilməlidir. Bu gün cəmiyyətdə bütün aktiv proseslər, şübhəsiz ki, ilk növbədə ana dilində təqdim edilməlidir. Şeirlərimin doğma dilimizdə səslənməməsindən kədərlənirəm. Amma şeir yazmaq sənətkarlıq deyil - vergidir.
- Müəllifi olduğunuz "Söz” ədəbi layihəsi çox qısa zamanda böyük auditoriya topladı. Sizcə bu uğurun sirri nədir?
- Doğru zaman, doğru insanlar və aydın bir məqsəd. Bu şərtlərin olması bizi insanlara sevdirdi və uğur qazandırdı.
- Bir az da şəxsi həyatınızdan danışaq. Övladınız var. Deyirlər ki, oğlan uşaqları analarına daha bağlı olurlar. Övladınıza vaxt ayıra bilirsiz?
- Аmir həyatımın mərkəzidir. Xaricdə olduğum hallar istisna olmaqla, mən həmişə oğlumun yanındayam. Kənarda olanda da nə baş verdiyini və nəyə ehtiyac duyduğunu izləyirəm və bilirəm. Mən onun dostuyam, o da mənim. Bunu ikimiz də bilirik.
- Amirin xaricdə yoxsa Azərbaycanda təhsil almasını istəyərsiz?
- İngiltərəyə Amirin orada məktəbə getməsi üçün qayıda bilərdik. Ancaq qərara gəldik ki, bu gün bir ailə olaraq evdə, Vətənimizdə qalaq. Amir İB proqramıyla Azərbaijan Avropa Məktəbində oxuyur. Onun məktəb günü Azərbaycan himninin səslənməsi ilə başlayır. Hər səhər uşaqlar əllərini ürəklərinə tutur və himn söyləyirlər. Təhsil aldıqları dildən asılı olmayaraq vətənpərvər ruhda tərbiyə olunan bir məktəb seçdim. Dərslər ingilis dilində keçirilir, lakin hər gün ana dillərini öyrənirlər. Oğlum kim olduğunu bilir və erkən yaşlarından torpaqını, Vətənini qorumalı olduğunu anlayıb.
- Amir şair olsa, nece reaksiya verərsiz. Şeirdən pul qazanmaq olur sizcə?
- Xeyr, Amir şair olmayacaq, mən onda bu istedadı görmürəm. Ancaq olsaydı, mən nəyi dəyişə bilərdim ki? Şeirlə pul qazanmaq demək olar ki, mümkün deyil, amma istisnalar həmişə var. İncəsənət və sahibkarlıq arasında incə xətt mövcuddur. Hər kəs özü öz yolunu seçir.
- Son dönəmlər əksər ailələr övladlarını rus bölməsinə qoyur. Sizcə bu nə ilə bağlıdır? Dəbdir yoxsa?
- Məncə, bu səhvdir. Xüsusilə, bu gün, Azərbaycanın müstəqil dövlət olduğu bir vaxtda. Uşaqlarımızı rus bölməsinə göndərmək əvəzinə, ana dilimizdəki məktəbləri uşaqlarımızı böyütmək istədiyimiz səviyyəyə qaldırmalıyıq. İnsanlar övladlarını xarici dillərdəki bölmələrə göndərirsə, deməli doğma məktəblərində bir şey əskikdir, təhsil sistemində islahatlar aparılmalıdır. Və siqnal budur. Ana dildə təhsili lazımi səviyyəyə qaldıraq və ondan sonra övladlarımızın hara gedəcəyini görəcəksiniz.
- Zərif və gözəl xanımsımız. Belə qalmağı necə bacarırsınız?
- İltifat üçün təşəkkür edirəm. İllər kosmik sürətlə keçir, illərimdən utanmıram. Onlarа gülümsəyirəm. Əgər məni gənc hesab edirsənsə, deməli, hələ fiziki yaşımın öhdəsindən gələ bilməyiblər. Mənə elə gəlir ki, müsbət daxili vəziyyət qırışları aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı vasitədir.
- Sizcə cəmiyyətdə bəzi qadınların uğur qazana bilməməsi nə ilə bağlıdır? Nədir qadınları yarı yolda qoyan?
- Qadınlar inanılmaz dərəcədə sərtdirlər, lakin çox narahatlıq və məsuliyyət daşıyırlar. Ailənin ocağının qəyyumları olan qadınlar, ailədə və kənarda baş verən hər şeyi izləyirlər. Bu asan iş deyil. Kimsə bunun öhdəsindən gəlməyi bacarır və kimsə bacarmır. Qadınlar yolun yarısından əl çəkmirlər, sadəcə yolu uyğun bildikləri yerində dayandırırlar.
Günel Hüseynli,
AZXEBER.COM
AZXEBER.COM