Azərbaycan, region, bütövlükdə dünya tarixi olduqca əlamətdar bir hadisəyə şahidlik edir. Son dövrlər cərəyan edən hadisələr Azərbaycan tarixində keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlandığıcıdır. ABŞ ilə strateji əməkdaşlıqdan tutmuş, Ermənistanla sülh sazişinin paraflanmasına qədər uzanan bu proseslər Prezident İlham Əliyevin həm regional, həm də qlobal səviyyədə uzaqgörən siyasətinin məntiqi nəticəsidir. Mövcud tendensiyalar Cənubi Qafqazın geosiyasi xəritəsini dəyişməkdədir.
Azərbaycanla ABŞ arasında imzalanmış strateji əməkdaşlığa dair Memorandum yalnız ikitərəfli münasibətlərin genişlənməsi deyil, həm də regionda ABŞ-ın aktiv siyasət yürütmək niyyətinin göstəricisidir. Bu sənəd enerji təhlükəsizliyindən tutmuş, regional sabitlik və post-münaqişə dövrünün inkişafına qədər bir sıra sferaları əhatə edir. Vaşinqtonun bu səviyyədə Bakıya açılması həm də Azərbaycanın müstəqil və balanslaşdırılmış xarici siyasət kursuna olan inamdan qaynaqlanır. ABŞ bu sənədlə Azərbaycanın Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaş olduğunu rəsmən tanımış olur.
2016-cı ildə Donald Tramp ABŞ prezidenti seçiləndə Prezident İlham Əliyev onun xarici siyasətini təhlil edərək vurğulamışdı: "Tramp heç vaxt müharibə başlatmayıb.” Bu fikir təkcə Trampın hərbi siyasətinə dair siyasi qiymətləndirmə deyildi, eyni zamanda Qərb liderlərinə fərqli prizmadan baxmaq bacarığının göstəricisi idi. Bu fikir sonradan ABŞ-ın qlobal hərbi ritorikasında dəyişikliklərin başlaması ilə özünü doğrultdu. Bu, bir daha göstərdi ki, İlham Əliyev yalnız bölgənin deyil, dünya siyasətinin də nəbzini tuta bilən liderdir.
Zəngəzur dəhlizinin açılması və Naxçıvanla maneəsiz nəqliyyat əlaqələrinin qurulması, Azərbaycanın 30 illik geosiyasi blokadasına son qoyur. Bu, nəinki ölkədaxili birliyin gücləndirilməsi, həm də regional ticarət marşrutlarının dəyişməsi baxımından mühüm hadisədir. Zəngəzur dəhlizinin açılması həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının üzvləri ilə quru bağlantının təmin olunması deməkdir ki, bu da Azərbaycanın Orta Asiya ilə inteqrasiyasını sürətləndirəcək.
İrəvanın Azərbaycanla sülh sazişini paraflaması və bu istiqamətdə konstitusiya dəyişikliyinə gedəcəyi öhdəliyini üzərinə götürməsi Ermənistanın 30 il davam edən mövqelərindən geri çəkilməsi kimi qiymətləndirilə bilər. Bu, həm daxili siyasi iradə, həm də beynəlxalq təzyiqlərin nəticəsi olsa da, prosesin əsas mühərriki məhz Azərbaycanın qətiyyətli və məqsədyönlü siyasətidir. Bu dəyişiklik Ermənistanın gələcəkdə revanşist iddialardan əl çəkəcəyinə və regionda sabitliyin təmin olunacağına ümidləri artırır.
Ən önəmli məqamlardan biri də budur ki, sülh sazişinin mətni məhz Azərbaycan tərəfindən hazırlanıb. Ermənistan tərəfinin bu sənədi imzalamağa razılaşması Azərbaycanın siyasi və diplomatik üstünlüyünün sübutudur. Bu, beynəlxalq hüquq və ədalət prinsiplərinin Azərbaycanın mövqeyini dəstəklədiyinin göstəricisidir. İlham Əliyev bu sülh gündəmini yaratmaqla Cənubi Qafqazda ilk dəfə olaraq reallığa əsaslanan və davamlı sülhə yönəlik modeli təqdim etmiş olur.
Bütün bu proseslərin fonunda Prezident İlham Əliyevin regional liderliyi daha parlaq görünür. O, hərbi, diplomatik və siyasi sahələrdə ardıcıl şəkildə uğur qazanaraq Azərbaycanın maraqlarını qorumağı və genişləndirməyi bacarıb. Torpaqlarımız 44 günlük vətən müharibəsində azad edilib, ölkəmizin ərazi bütövlüyü və suverenliyi bərpa edilib. Rus qoşunları Azərbaycanın ərazisindən çıxarılıb. Qarabağ zəfərindən sonra başlayan yeni mərhələ artıq tarixi qələbələrin diplomatik təntənəsi ilə tamamlanır. Bu, sadəcə bir dövrün bağlanması deyil, həm də Azərbaycanın dünya siyasətində öz yerini daha qabarıq şəkildə tutmasının başlanğıcıdır.
Azərbaycan bu gün regional və qlobal güclərin diqqət mərkəzindədir. ABŞ-la strateji əməkdaşlıq, Zəngəzur dəhlizi, Ermənistanla sülh sazişi və bütün bu addımların arxasında dayanan Prezident İlham Əliyevin liderliyi Cənubi Qafqazın yeni geosiyasi xəritəsini cızır. Bu hadisələr təkcə indiki dövr üçün deyil, gələcək nəsillər üçün də sabitlik, rifah və inkişaf zəmanəti kimi qiymətləndirilə bilər. İlham Əliyev tarix yazır – bu, sadəcə siyasi şüar deyil, faktlara söykənən bir reallıqdır.
Azər Niftiyev
