Keçmiş dövrlərdən fərqli olaraq, bu gün papağa münasibət biraz başqadır. İstədik ki, həmin fərqliliyi, onları yaradan səbəbləri məhz, papaqçının öz dilindən eşidək. Daha bir məqsədimiz isə, sadə peşə adamı olan papaqçının bugünki durumu ilə maraqlanmaq idi. Bakının ən qədim hissəsi olan İçərişəhərdə sadə peşə adamının sorağına çıxdıq. Lakin, orada heç bir papaqçıya rast gəlmədik. Şəhərin köhnə sakinləri bildirdilər ki, Bakıda cəmi iki papaqçı fəaliyyət göstərir. Onlardan biri yaşlı, digəri isə bir az cavandır. Hər iki papaqçının koordinatlarını alsaq da, qocaman ustanın ünvanına yollandıq. Nizami metrosunun yaxınlığında yerləşən papaq sexinin ustası - papaqçı Kamil dayı iş başındaca bizi qarşıladı. Məramımızı öyrənib bizimlə çox şirin söhbətə başladı.
Papaqçıların qalmadığını, çoxunun ölüb getdiyini bildirən Kamil dayı cavanların da bu sənətə getmədiyini dedi: “Xaricdən o qədər mal gətirib töküblər ki, sənətkarın malları işləmir, ona görə də getdikcə sənətə maraq azalır”. Şikayətini bitirib, sənətə necə gəlməyi barədə danışdı: “Ailəmizdə həmişə məni tənqid edirdilər ki, bu sənətdən bir şey çıxmaz, get oxu. Ancaq, Nizaminin bir kəlamına görə - Kamil bir palançı olsa da insan, yaxşıdır yarımçıq papaqçılıqdan – mən bu sənəti atmadım”. Qeyd edək ki, Məlikov Kamil Əliağa oğlu 1955-ci ildən bu sənətlə məşğuldur. Təvəllüdü isə 1932-ci ildəndir.
Papağa kşilik rəmzi kimi baxan sənətçi sözarası digər xalqların da milli baş geyimlərinə münasibət bildirdi: “Hər millətin öz milli geyimi var. O vaxt deyərdilər ki, papaq qeyrətdir. İndi isə, çoxusu başıaçıq gəzir. Özbəklər araxcından əl çəkmir, cuhudlarda adi adamlardan prezidentə kimi başlarına girdə araxcın qoyurlar. Bəs, nə üçün bizim millət gedib xaricdən pis-pis şeylər öyrənirlər?” Papağı millətçiliklə əlaqələndirən Kamil dayı vurğuladı ki, bu papağı qoyan kişinin qəlbində millətçilik var. O bununla əsl azərbaycanlı olduğunu göstərir.
Papaqçı onu da qeyd etdi ki, papaq üçün əsasən, yaşlı kişilər müraciət edir. Cavanlarsa maraq göstərmir. Bundan başqa, övladlarına kiçik toy edən valideynlər də onlar üçün balaca ölçülü papaq sifariş edirlər. Getdikcə papaqçılıq sənətinin ölməsini dilə gətirən Kamil usta heç olmasa, kiçik toy şənliyində bu papaqlardan istifadə olunmasını sənət üçün böyük ümid çırağı hesab edir.
Papaqların qiyməti isə onun ölçüsündən və istifadə olunan dəri materialının keyfiyyətindən asılıdır. Onu da deyək ki, Kamil dayı “Ən Böyük Milli Papaq” nominasiyası üzrə rekord qazandığı üçün Azərbaycan rekordçusudur. 78 yaşı olmasına baxmayaraq, bu sənətdən heç vaxt bezmədiyini deyir: “Neçə ki, Allah mənə ömür verir, bu peşəmi atmaram. Bu sənətdə olan yeganə çətinlik odur ki, xəstələnməyəsən. Əsas məsələ həvəs göstərmək və sənətini sevməkdir. Sənəti sevməsən heç vaxt əlindəki iş əmələ gəlməz. Necə tiksən düz çıxmayacaq”.
Onun özündən sonra davamçısı yoxdur. Övladları olsa da o, bunu istəməyib. Çünki, sovet vaxtı sənətkarları sıxışdırırdılar. Gündə bir yoxlama gəlirdi – o belə, bu belə! Zəhmətlə, iynəylə işləyən adama güzəran vermirdilər ki, sərbəst öz işini görsün. Papaqçı ilə söhbət arası məlum oldu ki, işlədiyi yeri icarəyə götürübmüş. Ayda neçə papaq satılmasını deyə bilməyən usta – elə olur ki, beş gün heç nə satılmır. Elə vaxt da olur ki, bir gündə iki papaq satılır – deyə cavab verdi.
Qocaman papaqçı həmçinin, sənətkarın alverçi olmadığını deyir: “Alıcı gəlib deyir ki, bu papaq neçəyədi? -deyirəm on manat. -Deyir biraz düş aşağı, -deyirəm ki, sənətkar alverçi deyil. Bazara gedirsən, neçəyədi kartof? –deyir bir manat, deyirsən biraz aşağı elə. Ancaq, sənətkara deyərlər ki, usta, al iki manat da artıq verirəm, yaxşı tik onu...”
Kamil dayı papaqçılıqla bağlı başına gələn bir-iki əhvalat danışdıqdan sonra indiki gənclərə məsləhət də verdi: “Gənclərə onu deyərdim ki, böyüyə hörmət qoysunlar. Hansısa sənəti seçib ona həvəs göstərsinlər, öyrənsinlər. Nizami oğluna nəsihətdə bir neçə elmin adını yazıb ki, oxuyub öyrənərsən. Ancaq, bir dənə də sənətinin olmasını əsas şərt bilib. Biri işləməyəndə, o biri ilə çörək qazana biləsən”.
Bir sözlə, “sənətkar günortaya kimi ac qalar” deyimini xatırladıb Kamil dayıya can sağlığı, papaqçılıq sənətinə isə sonsuz ömür arzulayırıq
Elgün Mənsimov
