Saqqal borcu...

Bu coğrafiyada kişi olmaq çətindir.

Bizdə əsasən kişilər qadınlardan tez ölür.

Azərbaycan qadını isə elə bilir ki, kişi elə qadından tez ölməlidir. Düşünür ki, dünyanın hər yerində bu belədir. Məsələn, Finlandiyada bu belə deyil, elə Yaponiyada da.

Çoxu da qəflətən, bəlkə də elə ən sevincli günündə ürəktutmadan ölür.

İllər öncə intihar edən bir adamın yasına getmişdim.

Tanış-biliş danışdı: Borcu varmış, özü də boğazınacan. Aldadıblar – "yaxşı olacaq” deyiblər. Bu gün, sabah, biri gün… Amma heç vaxt yaxşı olmayıb. Dərdini heç kimə deməyib – 30 il eyni yastığa baş qoyduğu həyat yoldaşına belə. Geriyə də bircə kağız parçası buraxıb: "Heç kim günahkar deyil!”

Mənim bildiyim belədir: dünyanın heç bir yerində kişilərin bir-birinə "saqqal borcu” olmaz.

Yaxşı yadımdadır. Qapısını açmaq istəyəndə qulpu əlimdə qalmışdı. İçəri girib üzrxahlıq elədim. Qulpu uzadanda gülümsədi, götürüb ayağının altına tulladı.

– Çəkənsən?

Söhbətimiz maraqlı alındı. Nimdaş geyimi ilə köhnə "Renault”un içində bəy balasına oxşayırdı. Buranın ağası da, paşası da, naziri də, deputatı da oydu. Elə bil maşının hər detalı onunla doğmalaşmışdı. Ön şüşədə qurumuş quş nəcisi məni ondan daha çox narahat edirdi. O isə əsas yolu görürdü, vəssəlam.

Yoldan keçən YPX maşınını görəndə kəməri sinəsinə çəkir, yanından ötəndən sonra var gücü ilə buraxırdı. Halbuki kəməri normal taxsa, özü də rahat olardı. Etmirdi, heç vaxt da etməyəcəkdi.

Üzünü qaşıya-qaşıya:

– Saqqal saxlayan deyiləm, zəhləm gedir. Amma qonşuya borcum var.

– Nə borcu?

– Saqqal borcu. Biz eyni məhlədə böyümüşük. Atam öləndə samovarı ona tapşırdım. Kişi adamdı, gələn qonağa "dovşan qanı” çay verdi. Sonra 40 gün atama görə saqqal saxladı. Dedi əmimdi, saxlamalıyam. İndi onun atası haqq dünyasındadır. Mən də 30 gündür saxlayıram. Qaşındırır, dibi də səpir. Amma borcdur, özü də "saqqal borcu”…

Qlobusu götür, hansı tərəfə istəsən fırlat – başqa bir yerdə belə bir nümunə görməzsən.

Tanıdığımdı. Yaşı da, gördüyü həyat da az. İşdən evə, evdən işə – vəssalam.

Ağrıdan dizi yerə dəyməsəydi, huşu getməsəydi, xəstəliyini bilməyəcəkdi. Aylardır "mədəm yanır” deyə gəzirmiş. Arada qazlı su içib özünü sakitləşdirirmiş.

Amma ürəkmiş. Özü də lap ağırından.

Ürəyinin üç damarını ayağından götürüb tikdilər.

Bilməyəcəkdi… Dizi yerə dəyməsəydi, heç onu da bilməyəcəkdi.

***

Çətindir. Bu coğrafiyada ildən-ilə kişi olmaq daha da çətinləşir. Məsələn, sən saxtakar, sözdaşıyan, başqasına zərər vuran biri deyilsənsə ayaq saxla. Yaxınlaş, həqiqəti eşit: İŞİN ÇƏTİNDİR.