“Ərəb Xədicə”, “Vaşinqton Post”un “ayaqyalın” məntiqi və Kolin Pauelin məşhur fotosu... - Aydın QULİYEV yazır

"Demokratiyanın zülmətdə ölməsi” yeni fikir olmasa da, bu günlərdə tanıdığımız "məşhur Xədicə” barədə "Vaşinqton Post” qəzetinin məqaləsini oxuyandan sonra qəzetin neçə on illərdən bəri deviz seçdiyi həmin fikri bir daha götür-qoy etməyə ehtiyac yarandı. Qaranlıq və şübhəli mühitdə demokratiya həqiqətən məhv olur və bunu inkar etmək doğru olmazdı. Ancaq tək bu deyil...

Demokratiya o qədər zərif və incə bir sosial idarəetmə fenomenidir ki, təkcə qaranlıqda yox, başqa motivlərlə bulandırılan, qarışdırılan mühitdə də məhv ola bilirmiş... Üstəlik, demokratiyanın qaranlıq mühitləri öz parlaq ziyası ilə yox etmək, hər şeyin üstündəki pərdəni açmaq, nələrisə ört-basdır etmək cəhdlərini ifşa etmək funksiyası da var imiş... Demokratiyanın həm də bir öldürücü və işıqlandırıcı  silah olduğunu nəzərə alsaq, deməliyik ki, demokratiyanı təkcə "qaranlıqda ölən fenomen” kimi görən "Vaşinqton Post”un təsəvvürü az qala arxaikləşmək səviyyəsində köhnəlib. Demokratiya yalnız deyilən mahiyyətdə, yəni "qaranlıqda ölən fenomen” olsaydı, "Vaşinqton Post”un məntiqinə görə, dünyada heç bir yerdə, elə ABŞ-ın özündə də demokratiya qalmazdı ki... Harda korrupsiya, təqib, təzyiq yoxdu ki?! Ancaq bunların mövcud olduğu ölkələrdə də demokratiya var ola, inkişaf edə və mövcud neqativləri islah edə bilir. Demək, "Vaşinqton Post”un köhnəlmiş məntiqinin tam əksinə olaraq, demokratiya qaranlıq və alatoran mühitdə dimdiyindən tutulmuş balaca sərçə kimi tez canı çıxan zəif bir fenomen yox, bundan daha artıq olaraq həm qarşısında, həm də ayaqlarının dibində öz əhatəsindəki neqativləri öldürən, üstünə işıq saçan təsirli silahdır.

Beynəlxalq təşkilatı Xədicəyə 19 min dollarlıq dəstək jestinə vadar edən nədir?

ABŞ-ın ən nüfuzlu qəzetlərindən olan "Vaşinqton Post”un tanıdığımız "məşhur Xədicə” barədə məqalə dərc edərkən demokratiyanın həm də öldürən və işıqlandıran bir silah olması faktoruna nə dərəcədə önəm verib-vermədiyini bilmirik. Ancaq Xədicə barədə Azərbaycan cəmiyyətinin, demək olar ki, tam bələd olduğu informasiyaları yeni məqalə kimi təqdim edən "Vaşinqton Post”un rəhbərliyinin həqiqətən mətbuat azadlığı, həqiqətən demokratiya, həqiqətən gizli dövlət inhisarlarından tam sərbəst qəzet olduğu ciddi şübhələr qarşısında qalır. Bir Xədicənin aid olduğu məsələni əsas götürərək dövlətçi və vətənpərvər jurnalistlər və media orqanları üçün bir sıra mütərəqqi dəstək üsullarının nəzərəçarpan böyük nəticələrini kənara qoymaq, medianın ən etibarlı himayədar kimi dövlətə sığınmasını Azərbaycanda mətbuat azadlığının olmaması kimi ümumi ittihamçılıqla yozmaq nə qədər ədalətli və ehtivalıdır? Xədicə kimi "hissəcikdən” yapışaraq İlham Əliyevin, hətta Heydər Əliyevin fəaliyyətinə qiymət vermək kimi əslində əlaqəsiz mətləblərə gəlib çıxmaq sağlam qəzetçilik mövqeyinin ifadəsinə oxşamır. Burada bəlkə elə Xədicənin özünün də indiyə qədərki fəaliyyətlərini yönləndirmiş "arxa mövqe qüvvələrinin” izlərini görməmək mümkün deyil. Xədicənin hansısa beynəlxalq təşkilatın mükafat kimi ayırdığı 19 min dolları indiyə qədər ala bilməməsi barədə narahatlıqları bölüşmək olar. Həqiqətən almalı və nuşicanlıqla xərcləməlidir. Ancaq beynəlxalq təşkilatın 20-30 min dollarlıq mükafatına layiq olmaq üçün Xədicə kimi mütləq yolu həbsxanadan düşmüş jurnalist olmaq kriteriyası çox çirkin görünür. Xədicədən də cəsarətli və peşəkar jurnalistlər var və olub ki, həbsxana çətinliklərindən keçmədən əl tutulası nə qədər problemlər yaşayıblar... Ağır xəstəliyə tutulmuş bir məşhur qələm sahibinə birbaşa yardım əli uzatmaq istəyən beynəlxalq təşkilat olsa, Azərbaycan hökuməti ona yoxmu deyər?! Xədicənin nəyi və hansı hərəkəti bəlli beynəlxalq təşkilatı 19 min dollarlıq "səxavət jestinə” məcbur edə bilir? "Məşhur Xədicənin” illərdi ki, Azərbaycan barədə silsilə məqalələr yazdığı mövzuları biz də, "Vaşinqton Post” rəhbərliyi də bilirik. Əlbəttə, Azərbaycanın neft, qaz, mədən, bank, maliyyə, daşınmaz əmlak sektorlarının antikorrupsiya araşdırmaları üçün qapalı mövzulara çevrilməsini iddia etmirik. Elə Xədicə üçün də qapalı bir şey olmadı. Doğru yazdıqlarının da, qərəzlə yazdıqlarının da hamısının "bəhrəsini” gördü. Gördüyü "bəhrə”nin xüsusi çəkisində obyektiv jurnalist qələmi və qərəzli intiqamçılığın hansının payının çox ya az olduğunu Azərbaycan ictimaiyyəti yaxşı bilir. Xədicə obyektiv araşdırmaçı jurnalist iradəsini sona qədər qoruya bildimi? Araşdıqmaçılıq yollarının hansı "nöqtəsində” kənar "yönətimçilərin” bu iradəni hədəflərlə uzlaşmayan yararsız nəsnə kimi boğub kənara atdıqlarını, ictimaiyyət olmasa da, Xədicə özü bilməmiş deyil.