"Universitetə bir girən sevinir, bir də çıxan" ifadəsi də boşuna yaranmayıb. Sevinə-sevinə universitetə gələn tələbə sonradan elə problemlərlə rastaşır ki, qəbul olanda keçirdiyi sevincə görə özünü danlamağa başlayır. Bütün tələbə həyatı boyu problemlə rastlaşmaq normaldır, amma baxır onlar necə problemlərdir. Bizə görə, tələbənin əsas problemlərindən biri dərslik problemidir. Nə vaxt ki, dərslik üçün kitabxanaya müraciət edirik, ya sovet dövründən qalan, vərəqləri cırılmış kitablar tapılır, ya yeni kitabların bitdiyini eşidirik, ya da ki, ümumiyyətlə kitab olmur. Hətta bir şeyi də qeyd edək ki, bəzən kitabxanaçılardan kitab olduğu halda “o kitabdan qalmayıb” cavabını eşidirik. Tapdığımız biri iki kitab isə Lenin vıə Stalinin mədhi ilə dolu olur, üstəlik oxuduğumuz bilgilər artıq köhnəldiyindən ondan yararlana bilmirik. Düzdür, müəllimlərin mühazirələrinin elektron variantı var. Amma, onların da əksəriyyəti sadəcə olaraq saralmış mühazirə kağızlarının elektron varianta çevrilmiş formasıdır. Əgər, dünya univiersitetlərinin reytinqdə hansısa yeri tutmağı arzulayırıqsa, ilk növbədə kitabxana problemini həll etməyə başlayaq. Həmçinin kitabxanaçı problemi. Çünki, kitabxanaçılar tələbələr çox kobud davranırlar. Sanki, tələbə kitabxanaya gəlməklə böyük günah işləyib, sanki tələbə kitabxanaçı qarşısında günahkardır.
Tələbələr kitabları təkcə kitabxanadan almır. Bəzən pulla almağa da məcbur olur. Lakin, hazırda Azərbaycanda satılan nə dərsliklərin, nə də bədii kitabların qiyməti tələbə büüdcəsinə uyğun deyil. Dərsliklərin minimum qiyməti 5-7 manatdır. Minimum tələbə təqaüdü isə 33 manat. Bu hesabla tələbə ayda 5 kitab almalı olsa, onda 25-35 manat pul xərcləməlıidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, ümumiyyətlə təqaüd almayan tələbələr də var. Ona görə də kitab müəllifləri bunu nəzər alsalar yaxşı olar.
Tələbələrin dəftər problemi də var. Belə ki, biz Boloniya prosesinə qoşulmuş olsaq da buna qoşulan bütün dünya universitetlərindən çox fərqlənirik. Demək olar ki, Azəbraycandan başqa heç bir ölkədə tələbəyə dəftər yazdırılmır, həmin dəftər qiymətləndirilmir. Hətta bəzi müəllimlər səliqəni qiymətə təsir edən amil kimi şərt qoymur. Biz hələ də başa düşə bilmirik ki, o mühazirələri tələsə-tələsə dəftərə niyə köçürürük? Niyə yazmaq istəməyəndə müəllimlər bizi məcbur edir? Seminara hazırlaşmaq istəyən tələbə üçün mühazirə dəftərini doldurmaq lazım deyil, o onsuz da hazırlaşacaq.
Azərbaycan universitetlərindəki Boloniyanı dünya universitetlərində olan Boloniyadan fərqləndirən digər cəhət isə tələbələrin davamiyyətidir. Daha doğrusu davamiyyətin də qiymətləndirilməsi. Dərsə davamiyyətimiz bizə maksimum 5 bal qazandıra bilir. Halbuki, bu beş balı biz seminar qiyməti ilə də bərpa edə bilərik və elə bur cür də olmağını istəyirik. Ən yaxın ölkə, Türkiyəni misal göstərib qeyd edək ki, orada tələbə dərsə gəlməyə məcbur edilmir. Hətta istəsə bütün semestr boyu dərsə gəlməyə bilər. Yetər ki, semestr sonunda imtahanları versin. Halbuki Azərbaycanda qeyd etdiyimiz kimi, qayıblara qiymət yazılır. Bunu müəllimlərə deyəndə isə haqlı olaraq deyirlər ki, həmin sistem bizə də tətbiq edilsə universitetin qapısını açan olmaz. Düzdür, açan olmaz ona görə ki, universitetdəki tələbələrin əksəriyyəti istəmədiyi fakültədə təhsil alır. Yəni, dərsə gəlməmək üçün bəhanə axtarır. Qəbul sistemi dəyişərsə, bu zaman tələbələrin böyük əksəriyyəti istədiyi fakultədə təhsil alıb, sevdiyi peşəylə məşğul olar.
Təbii ki, tələbələrin problemi yuxarıda sadaladıqlarımızla bitmir, bunlar sadəcə təxminən 90% tələbəni narahat edənlərdir. Hər birinin ayrı-ayrılıqda həlli olsa da ümumi bir həlli var. SSRİ təsirindən çıxa bilməmək. Bəli, bu gün bizim Baloniya prosesinə rahat keçə bilməməyimiz, tələbənin dərsə gəlməyə, dəftər yazmağa məcbur edilməsi məhz bundan qaynaqlanır. Eləcə də yeri gələndə dərsdə normal müzakirənin qurula bilməməsi. Təəssüf ki, əksər hallarda müəllim müzakirə təşkil etməklə yox, öz fikrini yeritməklə məşğul olur. Müzakirədə 45 nəfərdən cəmi 3-4 nəfəri iştirak etsə də, bəzən müəllimlər onlara belə fikrini ifadə etmə azadlığı yaratmır.
Hər müəllim, hər rektor, təhsil naziri və bütün ölkə özünü bizim yerimizdə təsəvvür edib, gənc olduğumuzu xatırlasa onda yəqin ki, nələrisə dəyişməyə çalışarlar.
Fatimə KƏRİMLİ,
Bakı Dövlət Universiteti, Jurnalistika fakültəsinin tələbəsi
